„Idą misie parami, tupią głośno nóżkami..." - czyli o logorytmice

Jak bawić się z dzieckiem, żeby jednocześnie wspomagać jego rozwój? Na to pytanie szukali odpowiedzi uczestnicy 6. Ogólnopolskiego Forum Edukacyjnego. Uniwersytet Dzieci przysłuchiwał się obradom Forum, aby sprawdzić, jak można łączyć przyjemne z pożytecznym.

Gorąca była atmosfera Forum – zderzały się różne pomysły i koncepcje edukacyjne, wymieniano poglądy na tematy wychowawcze, dzielono się doświadczeniami. Świetna organizacja Forum była zasługą miesięcznika Bliżej Przedszkola. Większą część konferencji poświęcono zagadnieniu nauki przez zabawę, które jest również dewizą Uniwersytetu Dzieci. Jak łączyć te dwa zagadnienia, stymulując rozwój języka dziecka poprzez ćwiczenia logorytmiczne, tłumaczyła pani doktor Anna Walencik-Topiłko z Uniwersytetu Gdańskiego.

Logorytmika jest znana w logopedii od końca lat 60. XX wieku jako metoda wspomagająca, w której zostaje uruchomiony ruch i słuch w komunikacji językowej. Jest ona swoistą formą połączenia rytmiki i terapii logopedycznej. Wykorzystuje bowiem możliwość oddziaływania na sferę słuchową, słuchowo-ruchową i ruchową. Na bazie ćwiczeń muzyczno-ruchowych stosuje się ćwiczenia słowno-ruchowe, których wiodącym składnikiem jest rytm. Naturalny i swobodny ruch, będący obok muzyki podstawowym motywem ćwiczeń, umożliwia realizację zajęć rytmicznych ze wszystkimi dziećmi, niezależnie od poziomu ich intelektualnego, ruchowego i muzycznego rozwoju.

Ćwiczenia logorytmiczne można podzielić na kilka grup. Wśród nich są ćwiczenia usprawniające motorykę. Niewielka sprawność ruchowa dzieci przejawia się w zaburzeniach orientacji w przestrzeni, napięcia neuromięśniowego i w zaburzeniach koordynacji. Wykonywanie ćwiczeń ruchowych przy muzyce przyczynia się do spadku napięcia mięśniowego, a w zależności od rodzaju muzyki, może zmniejszyć napięcie psychiczne, bądź też pobudzać dziecko do spontanicznego lub zorganizowanego rytmem ruchu. Podczas tego rodzaju ćwiczeń kształtowana jest nie tylko orientacja przestrzenna i poczucie kierunku w odniesieniu do własnej osoby, ale również dziecko opanowuje umiejętność panowania nad własnym ciałem - gospodarowanie siłą i napięciem mięśni. Istotnym celem ćwiczeń usprawniających motorykę jest wykształcenie u dzieci wrażliwości słuchowej. Duże znaczenie podczas ćwiczeń ma rodzaj muzyki, która powinna być tak dobrana, by podkreślała najważniejsze elementy ruchowe ćwiczenia, jego specyfikę oraz dynamikę ruchu. Takie zabawy przyczyniają się również do rozwijania pamięci, spostrzegawczości i szybkiej reakcji na sygnały.

Z kolei ćwiczenia hamująco-pobudzające pozwalają na zdobycie umiejętności szybkiej reakcji ruchowej na sygnały muzyczne, optyczne i słowne. Elementem kształcącym tych ćwiczeń jest świadome i celowe kierowanie reakcjami ruchowymi oraz powodowanie u dziecka stałej gotowości psychicznej i ruchowej do wykonania polecenia. Natomiast konieczność zapamiętania różnych sygnałów, które mają pobudzać lub hamować reakcję ruchową, kształci pamięć. Powiązanie tych ćwiczeń z muzyką pobudza aktywność słuchu.

Następną grupą ćwiczeń są ćwiczenia słowno-muzyczne. Są one możliwe do realizacji na wielu poziomach, a ich efektem jest pobudzenie dziecka do aktywizowania aparatu mowy. Najlepszym sposobem mobilizacji dziecka jest akompaniament naturalny i perkusyjny zaznaczający rytm słów, podkreślający metrum i pełniący funkcje ilustracyjne. Stopniowanie trudności jest możliwe poprzez wykorzystanie w rytmizowaniu mowy, tekstów o przeróżnej długości - od sylab, przez jeden wyraz, po grupy wyrazów, zdania i wyliczanki. W tego rodzaju ćwiczeniach należy pamiętać o rytmizacji tekstów zgodnie z zasadami akcentowania.

W ćwiczeniach logortymicznych można również wykorzystać elementy muzyczne o charakterze ekspresyjnym - zmienne tempo i dynamika. Śpiew natomiast pełni funkcje terapeutyczne dla dzieci z zaburzoną mową, wadami wymowy i jąkaniem. Wydłużanie sylab w śpiewie umożliwia dokładniejsze ukształtowanie samogłosek. Za sprawą śpiewania piosenek pogłębia się oddech, przepona jest bardziej aktywna, a narząd głosowy jest wzmacniany. Treść piosenek rozwija wyobraźnię i zainteresowania dziecka, wzbogaca jego słownictwo, a piosenki ze specjalnie dobranym tekstem ortofonicznym w sposób spontaniczny wpływają korzystnie na wymowę. Piosenka ortofoniczna stanowi materiał, na podstawie którego wdrażamy dziecko do prawidłowej wymowy głosek. Piosenki te muszą posiadać nieco inne walory. Powinny mieć łatwy i melodyjny tekst muzyczny ze względu na to, iż tekst słowny sprawia dziecku trudności artykulacyjne. Śpiew powiązany z ruchem dużych grup mięśniowych ułatwia przenikanie bodźców i rozbudzanie aktywności wszystkich mięśni narządów mowy.

Przykładowe ćwiczenia logorytmiczne:

Wyliczanki - łączenie tekstu z elementem ruchowym i rytmicznym, na przykład:

Szumią trawy, pachną kwiatki,

idą drogą dwa niedźwiadki.

Mały miś, duży miś

na spacerek idą dziś.

Idą misie parami,

tupią głośno nóżkami.

Prawą nóżką tup, tup, tup.

Lewą nóżką tup, tup, tup.

Koniki - poruszanie się zgodnie z akompaniamentem muzycznym. Na umówiony sygnał koniki jadą kląskając językiem zgodnie z tempem kroków. Na przerwę w muzyce dzieci parskają, wykonują podaną liczbę kląśnięć językiem.

Logorytmika to tylko jeden z wielu sposobów na usprawnianie umiejętności ruchowych i słuchowych dziecka. Z całą pewnością stymulowanie rozwoju dziecka poprzez zabawę dużo przyjemniejsze zarówno dla rodziców, jak i dla maluchów.

(Źródło: http://www.logopedia.net.pl/kategorie/12/logorytmika.html)